Bewustzijn
Rients Ritskes, Zen.nl Nederland.
De zenfilosofie en de bijbehorend oefeningen zijn bedoeld om ons bewustzijn te vergroten. Het gaat om het bewustzijn van onszelf en van onze omgeving. Zen is een oefening in zelfkennis en aandacht is daarbij de belangrijkste sleutel. Wanneer we bewust proberen onze aandacht te richten op wat we doen, zullen we merken hoe moeilijk het vaak is om ons te concentreren. Onze gedachten dwalen regelmatig af. Hoe vaak dat gebeurt, zegt iets over onze geestelijke conditie. Wanneer afleidende gedachten ons zo nu en dan in de weg zitten, is dat geen probleem, maar gebeurt het vaker, dan is het goed daar door middel van training iets aan te doen.
Zen is een methode om de aandacht te leren beheersen en ons beter te leren concentreren. Zen is leren denken wat we willen denken, zodat we makkelijker kunnen doen wat we willen doen. Maar het is ook het bewustzijn van ons onvermogen om altijd te kunnen denken wat we willen denken. Daarmee weten we beter wie we zijn en wat we wel en niet kunnen.
Vaak zijn we ons slechts bewust van een klein deel van onze omgeving. Erg is dat niet, maar we moeten niet denken dat het anders is. Als we, net als Socrates, weten dat we eigenlijk niet zoveel weten, zullen we minder problemen ervaren dan wanneer we denken veel te weten. Want als je denkt van alles wel aardig bewust te zijn en veel te weten, zullen we vaak onze neus stoten. maar naarmate we ons langzaam maar zeker meer bewust worden van onze omgeving, zullen we er meer in harmonie mee kunnen leven en werken.
Zen betekent oefenen in bewustzijn. Kijk eens extra goed om je heen en probeer iets te zien, te horen of te ruiken wat je anders niet zou hebben waargenomen. Dat is zen en deze waarneemoefening is een echte zenoefening. In de zentraditie zijn er veel verhalen over zenleraren die haarscherp waarnemen en zich daar steeds verder in oefenen. Zo is bekend dat de monnik die de meditatie in het klooster leidt zich er vaak op toelegt om de as van het wierookstokje te horen vallen op het schaaltje dat eronder staat.
‘Zen betekent oefenen in bewustzijn. Kijk eens extra goed om je heen en probeer iets te zien, te horen of te ruiken wat je anders niet zou hebben waargenomen.’
Zenmeesters proberen ook aan het luiden van de bel te horen wie er binnenkomt voor individueel onderhoud. Hoewel het ritueel van het luiden van de bel geheel vaststaat, is er toch altijd een verschil tussen de één en de ander die op de bel slaat. Het is een moeilijke oefening, omdat er slechts twee keer kort wordt geslagen alvorens binnen te komen. Maar getrainde zenmeesters horen het verschil. Zo was er eens een journalist op bezoek bij een zenmeester thuis toen er op de huisbel geslagen werd. De journalist zag de grote blijdschap op het gezicht van de zenmeester en vroeg hem of hij een afspraak had en wist wie er belde. ‘Nee,’ zei de zenmeester, ‘ik heb geen afspraak en ik weet niet wie er bij de deur staat, maar ik kan u tot mijn genoegen zeggen dat het een zeldzaam verlichte geest is.’ Bij de deur stond een meisje van negen, dat geld inzamelde voor de plaatselijke toneelvereniging.
Deze verhalen zijn bedoeld om ons te stimuleren goed waar te nemen. Niet om prat te gaan op wat we allemaal waarnemen, maar om in harmonie met onze omgeving te leven en zo onze energie optimaal te gebruiken. Als we ons dagelijks systematisch oefenen in het verbeteren van onze aandacht en waarneming, zal ons bewustzijn snel groeien.
Dit artikel is te lezen in hoofdstuk 1 van het boek: 'Dertig zenlessen voor de dagelijkse praktijk' van Rients Ritskes.'
In Memoriam: Ton Lathouwers
Arjen oefent compassie Help hem als je wilt
Interview Anne Peters: ‘veerkracht en flexibiliteit, dat is waar zen om draait.’
Meditatie in plaats van Medicatie
Zentuinen studiereis begonnen
Kandinsky ontroert