Angstcultuur overwinnen
Marleen Noordergraaf, Zen.nl Nijmegen
Een mens zoekt zijn hele leven naar verbinding. Verbinding met de mensen die wij liefhebben, maar ook met collega’s en anderen. Diep van binnen willen we verzekerd zijn van een veilige omgeving die ons voortbestaan kan waarborgen. Deze behoefte is zo sterk dat we, veelal onbewust en onbedoeld, onszelf voor de gek houden. Om die zogenaamde zekerheid in stand te houden, houden we ons voor dat we geen fouten mogen maken.
Medewerkers van een bedrijf of organisatie willen – onbewust – geen fouten maken, met als gevolg dat ze hun mening meer dan eens voor zich houden, nieuwe initiatieven uitstellen en hun kwetsbaarheid verstoppen achter hun maatpakken en mantelpakjes. Er ontstaat als vanzelf een werkomgeving waarin niemand werkelijk zichzelf durft te zijn uit angst om iets verkeerds te doen. De angstcultuur krijgt zo vrij spel.
We denken met ons allen dat we pijn en ongemak moeten vermijden om ons doel te kunnen bereiken. Deze vaak onbewuste fixatie voorkomt dat we onszelf ontwikkelen. Wie wil leren, experimenteren en innoveren, moet risico’s durven nemen. Zijn we weerloos overgeleverd aan de heersende angstcultuur of kunnen we die onbewuste neigingen overwinnen? Als we kunnen inzien dat onkwetsbaarheid een illusie is, zijn we al aardig op weg. We kampen allemaal met gevoelens van onzekerheid, verdriet, angst, twijfel en verwarring.
Wat zou er gebeuren als een leidinggevende er openlijk voor uitkomt dat zij de dingen soms verkeerd inschat? Dat ook zij fouten maakt en hiervan leert? Dat ook zij tekortkomingen heeft en niet altijd overal een antwoord op heeft?
Als een directeur zijn medewerkers wil stimuleren om met initiatieven te komen, dan zal hij het goede voorbeeld moeten geven, bijvoorbeeld door te zeggen dat hij het bedrijf wil innoveren, maar zelf niet zo goed weet welke weg hij moet inslaan, en daarom de suggesties van zijn medewerkers bijzonder op prijs stelt. Als hij zich kwetsbaar durft te tonen, dan geeft hij het signaal dat het oké is om je onzekerheid te laten zien. Het is onze menselijkheid die ons werkelijk met elkaar verbindt.
Om de angstcultuur binnen een bedrijf of organisatie te overwinnen, moet iemand de eerste stap zetten. Kwetsbaar zijn, vergt moed. Deze ogenschijnlijk kleine stap kan een groot effect sorteren. Zo’n stap lijkt een sprong in het diepe, maar kan weldadige rimpelingen in het strakke wateroppervlak teweeg brengen. Een werkomgeving waarin iedereen zichzelf durft te zijn, wie wil dat nou niet?
Bron: Column ‘Waar begint en eindigt de angstcultuur’ van Ben Tiggelaar, NRC, 30 juni 2017
Interview zenleraar Walter Jacobs
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt