Wat is de beste keuze?

Rients Ritskes, Zen.nl Nederland. De vraag: ‘wat is de beste keuze?’ is de koan die hoort bij het cursusboek in het net gestarte gevorderdenseizoen bij Zen.nl. Een koan is een vraag die je tijdens het mediteren, maar ook daarbuiten, in gedachten zoveel mogelijk herhaalt. Het idee daarbij is niet om zo snel mogelijk tot het goede antwoord te komen, maar eerder om er voor jezelf in de loop van de tijd het meest wezenlijke antwoord op te kunnen geven. We zijn de hele dag bezig met het maken van keuzes, maar zijn ons daar niet of nauwelijks van bewust, en met deze koan word je je daar veel meer bewust van. Dat is een van de directe voordelen die mensen ervaren wanneer ze aan de slag gaan met deze koan. Want door je meer bewust te zijn van de keuzes die je maakt, heb je meer keuzevrijheid, maar mogelijk ook meer keuzestress. “Wat heb je er dan in vredesnaam aan?”, vroeg een van de deelnemers gisteren. We maakten een rondje in de groep. 12 van de 14 aanwezigen merkten op dat ze, door zich meer bewust te zijn van alle grote en kleine keuzes die ze maakten, meer keuzevrijheid ervoeren en daardoor meer deden wat ze ook echt wilden doen. Super dus, want dat is waar het om gaat. Maar die andere twee dan? Je zou kunnen zeggen dat deze koan hen confronteert met de noodzaak om keuzes te maken in hun leven. Door de behoorlijk confronterende werking van een koan, is koanstudie typisch iets voor meer gevorderde beoefenaars. Zit je bijvoorbeeld midden in een burn-out, dan helpt de koan ‘Wat is de beste keuze?’ je mogelijk nog dieper de put in, omdat je juist even helemaal niet meer weet wat het beste voor je is. Tegenstrijdig genoeg is een effectieve koan dus mogelijk minder functioneel voor mensen in crisissituaties. Daarom hebben we tijdens onze gevorderdenlessen ook de gelegenheid tot individueel onderhoud. Dit is met name bedoeld om de meditatieoefening individueel goed af te stemmen.

Piekeren in plaats van kiezen

Wat maakt nu dat veel mensen, zowel voor als na een keuze, zoveel piekeren over het maken van keuzes? In hoofdstuk 1 van het boek Zen en keuzes maken ga ik dieper in op deze vraag en concludeer dat onze innerlijke onenigheid de belangrijkste oorzaak is van keuzestress en verkeerde keuzes. In het hoofdstuk wordt uitgelegd hoe ons instinct, onze emoties en onze logica elkaar heel vaak tegenspreken. Zo wil ons instinct vooral veel eten, maar ons verstand zegt ons dat matigheid beter is. Bij heel veel keuzes zeggen instinct, emoties en ratio iets anders. En wie bepaalt er dan? Ook over de tegenstelling tussen de holist en de analist in ons (waarover ik recent 6 artikelen schreef in het kader van intimiteit) zou je hetzelfde kunnen afvragen. Een boer op TV zei het afgelopen week heel mooi: ”We hebben aan de ene kant de burgers die biologische melk van koeien in de wei willen, waar ook de weidevogels een plek hebben. En we hebben aan de andere kant de consumenten die zo weinig mogelijk voor de melk wil betalen.” Hij deed alsof het twee categorieën mensen zijn, maar in bijna alle gevallen zijn die burgers ook de consument. We willen gewoon allebei. De holist in ons wil biologisch, weidevogels en bijen om de fruitbomen te bestuiven, maar onze analist wil een volle boodschappenwagen voor weinig geld.

Duurzame vrede tussen je innerlijke tegenstrijdigheden?

Er zijn heel veel methoden om te werken aan innerlijke vrede en efficiëntie. In het eerste hoofdstuk van Zen en keuzes maken worden verschillende methoden nader uitgewerkt. Hier wil ik de twee hoofdcategorieën benoemen. Tot verbazing van velen is dat in de eerste plaats het flink opvoeren van de druk op jezelf, en de tweede methode is het radicaal verminderen van diezelfde druk. Ik zal beide kort toelichten. Het opvoeren van de druk dwingt ons innerlijk tot optimale samenwerking. Daarom zijn zaken als koud (af)douchen, fysieke uitputting maar ook deadlines achteraf vaak zo lekker. Na de uitdaging voelen we lichaam en geest nog heerlijk nagloeien van de flow waarin de druk ons heeft gebracht. Op zich dus helemaal goed, alleen het gevaar van verslaving ligt op de loer. Daardoor lijkt de hele wereld soms wel op jacht naar dit soort deadlines die we ‘onszelf’ opleggen, temeer omdat een volle agenda je tegenwoordig status oplevert. Het eenzijdig opvoeren van de druk kan dan leiden tot overspanning en nooit meer rust voelen. Wie op zoek is naar druk kan deze in alle aspecten van het leven vinden, zelfs – of misschien met name – op Facebook en dergelijke. Druk op alle fronten is echter bijna een garantie voor overspannenheid en slaapproblemen.

Het verminderen van de druk is moeizaam.

Bij onderdruk op ons systeem gaan we intern ook beter functioneren. Doordat we niet met onze omgeving bezig zijn, gaan lichaam en geest ‘automatisch’ aan de gang met het herstellen van de interne miscommunicatie en repareren van de onder druk opgelopen schade. Ons geheugen gaat alle opgedane indrukken ook automatisch ordenen, zodat we het later gemakkelijk terug kunnen vinden. Hiervoor tijd vrijmaken is echter de grote uitdaging in deze tijd. De zondagsrust was om die reden natuurlijk zo gek nog niet, en de herinvoering daarvan zou heel wat stress verminderen, maar nostalgisch zijn lost het probleem zeker niet op. Wat wel helpt is rust inbouwen in je drukke routines. Niet altijd gemakkelijk, maar wel noodzakelijk. Wekelijks deelnemen aan een meditatiegroep is daarbij voor veel mensen een belangrijke steun in de rug, en door de balans van voldoende druk en voldoende rust zorgen we ervoor dat we mentaal in de goede conditie zijn voor het maken van goede keuzes.

Volgende week gaan we kijken naar de invloed van onverwerkte ervaringen op onze actuele keuzes.

Klik hier voor een vestiging bij jou in de buurt.

ZenActueel home
ZenActueel archief

Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel

ZenActueel nieuwe artikelen

Van hernia tot zen

Wat is angst en hoe er mee om te gaan

Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie

Experiment: Zie alles als een droom

Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt

Recensie Nexus van Yuval Noah Harari