Hersenbeest
Bettina Zevenbergen,
Zen.nl Zeist. Mijn goede vriendin Marjan Slob had eindelijk haar nieuwe boek
Hersenbeest af en ik stond nog in het dankwoord ook. Dan moet je zo'n boek wel lezen natuurlijk. Omdat het allemaal nogal wetenschappelijk leek zag ik er wat tegen op. Misschien dat ik het allemaal net zou kunnen begrijpen als ik enorm mijn best zou doen, maar zou ik het ook leuk vinden? Ik ben gewoon maar begonnen en wat bleek: het boek pakte me meteen.
Vrije wil is geen ding
Het leest heel soepel, net als Slobs columns in de Volkskrant en het gaat over zaken die ook bij onze zenbeoefening aan de orde komen. Niet toevallig, Marjan is zenboeddhist, al komt het woord zen of boeddhisme niet in het boek voor.
Het boek is een waarschuwing om je niet te laten misleiden door de huidige 'luidruchtige' hersenwetenschap, want absolute objectiviteit is een fantasie. Bijvoorbeeld de hersenwetenschappers die beweren dat de wetenschap heeft 'aangetoond' dat de vrije wil niet bestaat. De vrije wil is geen ding zoals het brein een ding is. De vrije wil is niet te bestuderen met hersenscans of via ons gedrag. Slob vraagt hiernaast aandacht voor de geesteswetenschappen, subjectieve visies kunnen wel degelijk wetenschappelijk zijn.
Vrijheid is harmonie
Nadenken over onszelf, dat is wat Slob drijft. Wat maakt een mens een mens? In onze cultuur is het idee gangbaar dat de essentie van onze unieke soort wel ergens in onze hersenen te vinden moet zijn. Slob geeft een nieuwe kijk op de zaak. Hersenen zijn zenuwen die zonder duidelijke overgang door ons hele lichaam vertakken.
Als je dat tot je door laat dringen, waarom zou je dan zeggen dat je hersenen in je hoofd zitten? Dat is maar een afspraak, we voelen en denken met ons zenuwstelsel, dat is in ons hoofd extra dik en dominant, dat is alles. Die kan ik mooi in
de introductiecursus gebruiken bij de les over lichaam en geest.
Zo komen ook de vrije wil en vrijheid aan bod.
Vrijheid is eerder te begrijpen als het ervaren van harmonie of overeenstemming tussen de wensen, impulsen en verlangens die op allerlei gebieden en niveaus in je leven. Ook hier weer een mooie formulering die past bij ons denkmodel en het doorzien en oplossen van onze bubbels. Verder komen ook de onderwerpen bewustzijn, beslissen en aandacht aan de orde.
Aandacht is je schat
De verbanden worden gelegd en ze onderbouwt het belang van aandacht om dan heel 'zen' te besluiten:
Via aandacht kan je jouw wereld naar jouw hand zetten - met jezelf erbij. Aandacht is je schat. Een rode draad door het boek is de betekenis van taal voor de mens.
We bedoelen echt iets als we zeggen dat we ons verloren, sereen, ontstemd of schuldig voelen. Die woorden zetten we in om onze rijkdom aan reële ervaringen te ontsluiten voor anderen - en in feite ook voor onszelf. En de beperking van woorden, de kloof tussen verschillende talen, woordgoochelen.
Elk woord is in feite een mini-model van de wereld. Maar een metafoor is de waarheid niet.
Het woord 'zen' komt dus niet voor in het boek
Hersenbeest. Maar het geeft wel inzicht in wat we met zen aan het doen zijn. Een aanrader dus.
Lees in deze ZenActueel ook:
Like ons op facebook