Niets zit in de genen en het RIVM slaapt
Rients Ritskes,
Zen.nl Nijmegen.
Ten onrechte is de wijdverspreide opvatting dat bijna alles in de genen besloten ligt gangbaar. Deze opvatting is wetenschappelijk gezien reeds lang achterhaald en toch vormt ze nog steeds de basis van nagenoeg al het hedendaagse medische handelen en denken. In de kranten lezen we bijna dagelijks koppen waar uit af te leiden valt dat, behalve kanker ook onze algemene motivatie, ons geluk, ons uitstelgedrag, zelfs ons eventuele vreemdgaan, onze taal, sportgewoontes en ondernemerschap terug te vinden zijn in onze genen.
We vinden het dan ook logisch dat vrouwen hun borsten laten amputeren vanwege genetische aanleg en denken daarom dat suikerziekte meestal voortkomt uit erfelijke aanleg. Zelfs de miljarden verslindende nieuwe medische trends van dit moment zijn feitelijk gebaseerd op deze achterhaalde informatie. Het gaat bijvoorbeeld over de trend van ‘personalized medcine’ die volgens de beloftes de gezondheidszorg vele malen effectiever zal maken. ‘Als doctoren je genen kennen, kunnen ze de effectiviteit van medicijnen voorspellen en dit betrekken bij hun medische beslissingen’, zegt de vooraanstaande Britse onderzoeker dr. Rochelle Long van de National Health Organization.
Schizofrenie erfelijk?
De wetenschappelijke feiten laten iets heel anders zien. Een recent voorbeeld. De algemene opvatting is dat schizofrenie ook een erfelijke ziekte is. Barbara Franke en haar collega’s van het Radboudumc konden echter na uitputtende analyse nergens een genetische variatie vinden die de verschillen in hersenstructuur of het ontstaan van schizofrenie kon verklaren. Volgens hen is het waarschijnlijker dat de structurele verschillen tussen patiënten en gezonde mensen het resultaat zijn van invloeden door de omgeving. Hun resultaten werden onlangs gepubliceerd in het toonaangevende Nature Neuroscience. Maar denk nu niet dat omdat Barbara Franke en haar collega’s dit hebben aangetoond en in een toonaangevend tijdschrift hebben gepubliceerd, dit de nieuwe wetenschappelijk norm is. Nee, er is echt iets schizofreens aan de hand in onze wereld.
Echt schizofreen en teerzalf
Echt schizofreen is dat, ondanks dat de wetenschap aan de ene kant weet dat feitelijk niets echt in de genen zit, maar alles wordt bepaald door een samenloop van onkenbaar veel factoren, dezelfde wetenschap aan de andere kant doorgaat met miljarden uit te geven aan meer genetisch onderzoek. De wereld lijkt dus schizofreen. Aan de ene kant is alle informatie beschikbaar voor iedereen, maar aan de andere kant lijken we daar niets mee te hoeven doen als het ons niet uitkomt. En dat wordt dan vervolgens normaal gevonden.
Een ander overtuigend en pijnlijk voorbeeld is dat van de teerzalf. Dit eeuwenoude product was tot 30 jaar geleden een zeer populair en effectief huismiddeltje tegen eczeem en andere huidaandoeningen. Toen kwam er een ‘wetenschappelijke publicatie’ die dit middel tegen huidklachten verdacht maakte. Die ‘wetenschappelijke’ verdachtmaking resulteerde, waarschijnlijk mede door een lobby van de farmaceutische industrie, tot een wereldwijd verbod op teerzeep. Echter een paar jaar geleden publiceerden dermatoloog Schalkwijk en zijn Nijmeegse collega’s een zeer gedegen en omvangrijk onderzoek waaruit bleek dat teerzeep helemaal niet schadelijk is en zelfs even effectief als de 200 keer zo dure gangbare geneesmiddelen die nu worden voorgeschreven bij dezelfde klachten. Wordt de wetgeving op dit gebied nu terug gedraaid? Heeft het RIVM al actie ondernomen om ervoor te zorgen dat teerzeep weer beschikbaar komt? Ik heb er niets van vernomen.
Zen zit in de genen
Wat heeft dit alles met zen te maken? Wat mij betreft heel veel. Zen betekent oefenen in het hebben van een open mind, open staan voor alle relevante informatie die ons bereikt. Zen betekent dus niet zomaar geloven wat je hoort of leest, maar zelf een mening vormen op basis van een brede oriëntatie op zaken die er voor jou toe doen en dan bij voorkeur op basis van eigen ervaring in plaats van horen zeggen. Maar zen betekent vooral niet geloven dat iets vast ligt, nog in de genen nog ergens anders. Alles hangt met alles samen en alles verandert onder invloed van alles. Zo is er ook onlangs nog onderzoek gepubliceerd dat aantoonde dat meditatie indirect invloed heeft op de genen. Dat gaat dan door beïnvloeding van de lengte van telomeren, die weer een beschermende invloed hebben op de kwaliteit van onze chromosomen. Kortom, het is zenvol om, wanneer je je een mening wilt vormen, je echt breed te informeren en niet te snel te geloven dat het zus of zo zit.
Lees in deze ZenActueel ook:
Like ons op facebook