Helpt transparantie?
Rients Ritskes,
Zen.nl Nijmegen. De afgelopen jaren lijkt transparantie het toverwoord in het publieke debat te zijn geworden. De roep om transparantie is groot en lijkt gezien te worden als dé oplossing voor alle problemen. En inderdaad, door de toegenomen transparantie weten we vooral veel meer over wat er mis gaat in de wereld en dat is een goede zaak. Door de Wet openbaarheid van bestuur kunnen we precies weten hoe duur de wijn is die de burgemeester van onze belastingcenten drinkt. Wanneer we die te duur vinden vult dit onderwerp de voorpagina’s van alle kranten. Zo ook met de prijs van het hek om de vakantiewoning van onze Koning.
Dreigend gevaar
Maar is transparantie wel de oplossing voor veel van onze problemen en waar komt deze behoefte aan transparantie uit voort? Biologisch gezien vermoedelijk uit onze overlevingsdrang. Het is van belang te weten waar in onze omgeving de gevaren schuilen, want het probleem van de buren kan morgen bij ons voor de deur staan. Op deze wijze kan onze voortdurende behoefte aan negatief nieuws verklaard worden.
Naarmate het gevaar dichter bij is of zou kunnen komen, trek het meer onze aandacht. Het probleem is dat we tegenwoordig door de toegenomen informatie stromen zoveel toegang hebben tot slecht nieuws dat we er zelf niet goed van worden. Nieuws als ‘drie mensen omgekomen door een orkaan in New Orleans’ haalt hier met indringende plaatjes regelmatig het nieuws maar mist voor ons elke relevantie. Mede doordat dit soort irrelevant nieuws vaak mooi gebracht wordt en appelleert aan onze behoefte aan informatie over ‘dreigend gevaar’, zien we het echte gevaar vaak over het hoofd. Door onze informatie verslaving zitten we aan allerlei schermpjes gekluisterd maar zijn we doof en blind geraakt voor veel van de positieve en negatieve signalen uit onze directe omgeving. Zo missen we vaak zelfs de signalen van onze partner en zijn dan verbaasd en verslagen als die ‘ineens’ een punt achter de relatie zet.
Tegengestelde beweging
De belangstelling voor negatief nieuws en de roep om transparantie is ongetwijfeld geworteld in de wens om met zijn allen een goed en gelukkig leven te leiden, gevaren en problemen in onze omgeving te identificeren en te voorkomen dat we voor ongewenste verrassingen komen te staan. Nieuws kan daar aan bijdragen. Echter altijd met het nieuws bezig zijn heeft een omgekeerd effect, we worden dan niet goed van al dat ‘nieuws’. Bovendien liet onderzoek naar studenten die Facebooken tijdens het leren zien dat ze meer fouten maken en gemiddeld een punt lager scoren op een vak. Veel mensen lijken zich pas bewust te worden van deze overkill als ze door een burn-out gedwongen worden het weer eens rustig aan te doen en na te denken over wat nu ook al weer echt belangrijk was.
Ook is er een tegengestelde beweging gaande, van mensen die zoeken naar meer innerlijke transparantie. Deze tegengestelde beweging manifesteert zich bijvoorbeeld in de toenemende vraag naar meditatie en mindfulness. Het aantal keren dat er op de term 'mindfulness' werd gegoogeld is in 10 jaar tijd verdubbelt en lijkt nog steeds sneller toe te nemen. Wat de relatie is tussen de behoefte aan enerzijds steeds meer externe transparantie en anderzijds meer innerlijke transparantie moet nog worden onderzocht. Wordt vervolgd.
Lees in deze ZenActueel ook:
Like ons op facebook