Zie ook het archief.

Uit de Zen.nl-Facebookgroep

Kwantificatie

De tijd tikt door.
Vaak hoor ik die tik niet eens:
voorgeprogrammeerd verzamel ik,
koester ik liever ooit gehoorde tikken
en anticipeer ik komend getik
of het ontbreken daarvan.
Maar dan kantelt plots mijn perspectief
en wordt de tik mijn hele wereld.
En de stilte valt.

Gedicht van dr. Stijn Hoppenbrouwers, lid bij Zen.nl Nijmegen en lector aan de HAN

ZenActueel TV
gemist?

Oordeel zelf

Rients Ritskes, Zen.nl Nederland. Een thema als oorlog vraagt om een oordeel. Moet een dictator worden afgezet om hem te beletten door te gaan met de wreedheden die hij pleegt tegenover zijn eigen onderdanen? Of is de vrede tussen naties zo heilig dat we ons niet met problemen in andere naties moeten bemoeien? De filosoof Hannah Arendt concludeerde in haar beroemde boek Eichmann in Jeruzalem dat juist het feit dat mensen te weinig hun eigen oordeel vellen, de oorzaak is van het feit dat Hitler zo veel leed heeft kunnen aanrichten. Volgens haar is het daarom belangrijk juist wel te oordelen en niet uit gemakzucht of volgzaamheid invloedrijke mensen maar hun gang te laten gaan.
Niet oordelen lijkt dan meer op wegkijken, zodat je gewoon door kunt gaan met je eigen zaken. Ik deel deze mening met Hannah Arendt en denk dat we als bewust levende burgers in het westen zelf een oordeel moeten hebben over veel zaken, zoals het wel of niet gerechtvaardigd zijn van oorlog. Doordat we een mening hebben en die tegenwoordig gemakkelijker dan ooit ook kunnen laten horen, kunnen we bijdragen aan een betere wereld. Een wereld waarin het nog steeds voorkomt dat ook geestelijk zieke dictators maar hun gang kunnen gaan.
Oordelen is dus goed, want het hangt samen met handelen. Wie niet handelt hoeft ook niet te oordelen en dat is op zich misschien heel wijs, maar alleen voor degene die dit ook echt doorvoert. Dus de heremiet die zich uit de wereld terugtrekt, zo weinig mogelijk bezit, geen familie sticht en zo weinig mogelijk doet, die past het om niet te oordelen. En een heremiet heeft mijn respect. Maar zolang we ons niet terugtrekken uit de maatschappij dienen we te oordelen en onze mening klaar te hebben, want elke handeling in deze maatschappij vraagt daarom.

Fatale vertaalfout in de Bijbel
Het advies in de Bijbel om niet te oordelen was dus niet zo handig en heeft er vast aan bijgedragen dat Hilter zijn gang kon gaan in de Tweede Wereldoorlog. Ook voorkom je, door niet te oordelen, niet dat er dan over je geoordeeld wordt, zoals het vervolg van de Bijbeltekst wil doen geloven. Want iedereen heeft bewust of onbewust haast overal wel een oordeel over. En daardoor zadelt deze Bijbeltekst ons ook nog eens op met schuldgevoel. Je zou immers niet moeten oordelen, maar iedereen doet het altijd. Je hebt bijvoorbeeld vast al een oordeel over wat je tot nu toe van deze tekst hebt gelezen, nietwaar?
Zelfs de heremiet heeft waarschijnlijk een oordeel over de wereld en zaken als het weer en wij hebben ook een oordeel over hem. De context waarin dit citaat in de Bijbel staat maakt wel het een en ander goed, namelijk dat je eerst maar eens naar jezelf en je eigen uitdagingen moet kijken voordat je naar een ander gaat wijzen, maar het probleem is dat het ‘oordeel niet-advies’ een eigen leven is gaan lijden en christen of niet, iedereen heeft ergens de overtuiging ‘ik mag niet oordelen’.
Ik ben geen Bijbeldeskundige en ik ken geen woord Hebreeuws, maar ik heb sterk het gevoel dat er in de nieuwe vertaling zou moeten komen te staan ‘veroordeel niet’, in plaats van ‘oordeel niet’. Tussen die twee bestaat immers een groot verschil. We ontkomen niet aan oordelen, maar als we ons best doen kunnen we wel minder veroordelen. Oordelen is iets dat je elk moment moet doen om keuzes te maken en te kunnen handelen, maar veroordelen is zelden of nooit nodig en doen we maar al te vaak. Oordelen is functioneel en noodzakelijk, veroordelen meestal kortzichtig.
Als je oordeelt dan zeg je of je voor of tegen iets, maar als je veroordeeld ga je veel verder en eigenlijk altijd te ver. Ik zou zelfs Hitler in die zin niet willen veroordelen, maar als geestelijk heel ziek willen beoordelen. De man was zoiets als krankzinnig en had veel eerder door oordeelkundige mensen gestopt kunnen en moeten worden, maar die dachten, mede op grond van verkeerd vertaalde en/of half begrepen bijbelwijsheden, dat ze niet mochten oordelen.

Boeddha oordeelde hard
Boeddha oordeelde wel degelijk over leden van zijn gemeenschap en sommigen beoordeelde hij als niet geschikt om toe te treden. Ze kwamen er dan niet in. Sommigen werden er bij een slechte beoordeling zelfs ook later uitgezet. Naar ik heb begrepen overkwam dat zelfs de persoonlijk kapper van Boeddha. Tolerantie is goed, maar zelfs voor Boeddha waren er grenzen en die zullen wij ook steeds voor onszelf moeten trekken. Geloof niet alles wat je leest, laat je niet alles aanleunen wat je in de krant of op sociale media tegenkomt. En zelfs de zeer veel geciteerde ‘woorden van Jezus’ moet je niet zomaar geloven. Integendeel, het leven van alledag vraagt steeds weer om ons eigen weldoordachte, verlichte oordeel. We moeten misschien wel vaker zeggen: tot hier en niet verder.

Universiteit Leiden eert oordelende hoogleraren
De Universiteit Leiden eert deze week drie uitzonderlijke mannen die het niet nalieten om te oordelen. Ze geven een postzegel uit met daarop de portretten van Lambert van Holk, Rudolph Cleveringa en Ton Barge. Meteen aan het begin van de oorlog, nu precies 75 jaar geleden, gaven ze in hun college’s hun duidelijke oordeel over de onzinnige theorieën waarop het nazi regime haar politiek baseerde. Ze werden direct opgepakt en opgesloten in het gijzelaarskamp in Sint-Michielsgestel. Anders dan hun Nijmeegse collega hoogleraar Titus Brandsma, die net zo hard oordeelde over de nazi-ideeën, overleefden de drie Leidse vrienden de oorlog wel. Titus Brandsma stierf in Dachau in 1942. Oordelen is nooit zonder risico, maar het niet oordelen van heel veel mensen heeft oneindig veel meer levens gekost.

De stelling van deze week:
Burn out komt van teveel willen
klik hier
om je mening te geven

Lees in de ZenActueel van volgende week de uitslag.

Ik kan niets doen aan terrorisme?

De stelling in de vorige ZenActueel was 'Ik kan niets doen aan terrorisme.' De ZenActueel-redactie wil de respondenten graag hartelijk bedanken voor alle toelichtingen. Sommige toelichtingen maakten veel indruk!
Hierbij een selectie van de toelichtingen:

Commentaar van de EENS stemmers (17%):
* Ik weet niets te doen tegen terrorisme; ik kan slechts individuele mensen met respect en liefde benaderen.
* Maar wel hoe ik mijn medemens zie en dus behandel.
* Met deze regering zie ik het somber in.

Commentaar van de ONEENS stemmers (83%):
* Compassie betonen in de dagelijkse praktijk.
* Als we allemaal begrip, medemenselijkheid, naastenliefde en inlevingsvermogen in de ander uitdragen, zal dit zich uitbreiden als een vlek waardoor naastenliefde en begrip toeneemt en terrorisme afneemt.
* Denken is ook doen.
* Bezie de oorlog in je hoofd.
* Liefde en aandacht geven, kaarsjes branden en bloemen leggen.
* Ik weet niet goed wat te doen, misschien is rouwen en mijn hart en oren open houden (om te begrijpen) een goed begin.
* Elke vonk van vrede in mijn geest dooft explosies van geweld.
* Door deze koan, ontstaat de mogelijke oplossing.
* Zorgen dat je iedereen gelijk behandeld. Ook een terrorist is 'blanco' geboren, maar is door zijn levenservaring en door een negatieve invloed en haat gekomen tot zijn daad. Als iedereen nou eens respect heeft voor een ander en handelt vanuit liefde in plaats van haat zou de wereld er echt wel anders uitzien. En dat kun je zelf doen.
* Verbeter de wereld, begin bij jezelf.