Zie ook het archief.

ZenActueel TV: Afvallen met zen?

Bubbels verwerken met yoga en/of zen

Miranda Beenackers, Zen.nl Dussen. Toen ik begon met yoga was het vooral een techniek om lichamelijk flexibeler en sterker te worden. Als vanzelf werd ik er ook mentaal flexibeler en sterker van. Naarmate ik langer aan yoga deed merkte ik dat sommige van de lichaamshoudingen (asana’s) ook een mentale weerstand opriepen. Deze weerstanden heb ik verder niet onderzocht, maar na verloop van tijd verdwenen de weerstanden om later weer gevolgd te worden door een nieuwe weerstand bij een andere houding.
Tot zen op mijn pad kwam ben ik nauwelijks bewust bezig geweest met de verwerking van deze weerstanden. Zo heb ik bubbeltje voor bubbeltje veel verwerkt maar zonder daar verder over te reflecteren. Bubbels zijn de onverwerkte ervaringen die zich vaak uiten als niet meer effectieve patronen in je denken en doen, maar zich ook manifesteren als blokkades her en der in je lijf.

foto: Ruud van Bragt

Voor het eerst sinds 15 jaar
Ik heb de bubbeltjes weggewerkt, want achteraf gezien, nu ik met zen bezig ben, merk ik dat ik ze niet echt verwerkt heb. Het is alsof ze gewoon verdwenen zijn. Ook handig, wat dat betreft zit mij niet veel meer in de weg, maar ik heb het gevoel dat ik daardoor ook veel waardevolle inzichten heb misgelopen.
Het voordeel is wel dat het pad vrij is om bij de zogenaamde oerbubbels te komen. Tijdens en na de afgelopen zomersesshin in Lochem had ik zo’n ervaring. Al sinds ik met yoga begon, nu 15 jaar geleden, heb ik last van mijn linkerhamstring, ergens bovenin vlakbij het zitbotje. Iedere keer wanneer ik met mijn oefeningen begon had ik het gevoel opnieuw te moeten beginnen met dit stukje lichaam. Aan het einde van de sesshin is er een flinke oerbubbel boven gekomen. En wat bleek toen ik thuis kwam en weer met mijn yogaoefeningen begon? Voor het eerst had ik helemaal geen last van mijn hamstring!

Waardevolle inzichten
Een mooi voorbeeld van hoe mentale ervaringen zich in het lichaam manifesteren en hoe bubbels zich fysiek blijven manifesteren tot ze verwerkt zijn. En door tijdens het mediteren direct te reflecteren op de oerbubbel, heb ik waardevolle inzichten opgedaan die extra inspiratie geven voor zowel de yoga- als zenlessen die ik geef.
Samen met Ruud van Bragt verzorgen we vanaf oktober twee introductiecursussen zenmeditatie bij Zen.nl in Dussen, een klein plaatsje in het Land van Heusden en Altena. De cursussen vinden plaats in een oude appelschuur van rond het jaar 1900, waar vroeger na de pluk de appels werden opgeslagen.
Morgen op zaterdag 12 september is er gratis proefles bij Zen.nl Dussen. Op zondag 20 september zijn we te vinden op het Liniepadfestival, zie voor meer informatie www.liniepadfestival.nl. Wij geven dan yogales en zenmeditatie in de natuur.

Zen.nl Almere geopend

Vanaf nu kun je ook in Almere leren mediteren, want Zen.nl Almere heeft haar deuren geopend.
In de introductiecursus zijn nog enekel plaatsen vrij, meld je hier aan.

Socialisme, liberalisme en boeddhisme

Rients Ritskes, Zen.nl Nederland. Het is een wijdverbreid misverstand dat het traditionele boeddhisme nivellering predikte en armoede verheerlijkte. Voor de monniken gold en geldt nog steeds vaak dat ze, om zich volledig op de verlichting te kunnen richten, zich moeten onthouden van wereldse zaken. Ze mogen niets bezitten, dienen voor hun eten te bedelen en mogen niet getrouwd zijn. Zo was het in de tijd van Boeddha en zo komt het in Azië nog steeds voor.
In de praktijk is het echter vaak zo dat monniken slechts voor een korte of langere tijd intrede doen in het klooster en in de tijd dat ze monnik zijn afzien van hun maatschappelijke relaties, maar die gewoon weer op zich nemen als ze terugkeren in de maatschappij. Dit monniken bestaan bevestigt in de ogen van menig toerist de misvatting dat een goed boeddhist zou moeten afzien van alle wereldlijke zaken.

Boeddhistische kloosters zijn machtsblokken
Het ideaal van de dakloze monnik zonder enig bezit, zoals de boeddhistische traditie begon, kwam al in de tijd van Boeddha zelf onder druk te staan. Boeddha en zijn volgelingen kregen van hun weldoeners al de eerste vaste verblijfplaatsen en tegenwoordig hebben veel boeddhistische ordes hele grote kloosters en indrukwekkende bezittingen.
Deze kloosters zijn soms maatschappelijk invloedrijke instituten, vaak zelfs rechtstreeks verbonden aan de machthebbers van het land. In de zentraditie was dat niet anders. In Japan zijn er altijd sterke banden geweest tussen de verschillende zenscholen en de Shoguns en in de Tweede Wereldoorlog leken veel boeddhistische leraren meer aan de kant van de keizer, dan aan de kant van de vrede te staan. Maar denk ook aan Tibet waar tot een halve eeuw geleden de boeddhistisch geestelijk leider ook de wereldlijk leider van de Tibetanen was.
Boeddha was niet tegen welvaart of het bezit van wereldlijke zaken en achtte het zowel voor monniken, nonnen als voor leken mogelijk om de verlichting te bereiken. Hij moedigde de welgestelden wel aan om genereus te zijn en de armen en monniken aalmoezen te geven, maar niet speciaal om alle bezit weg te geven.
Anathapindika was de Bill Gates van die tijd en een van de grootste weldoeners van Boeddha en zijn volgelingen. Boeddha veroordeelde zijn rijkdom helemaal niet en nam de vele giften van Anathapindika in dank aan, waarmee onder andere de eerste kloosters werden gebouwd. Welvaart wordt in het boeddhisme ook vaak gezien als het gevolg van een moreel hoogstaand vorig leven.
Wanneer men zijn welvaart gebruikt om anderen te faciliteren in het vinden van wijsheid en geluk, dan wordt dat gezien als een methode om die welvaart, juist door haar te delen, ook in stand te houden. Monniken hebben weldoeners nodig en daarom is de ene niet beter dan de ander. Ze zijn twee zijden van dezelfde maatschappij.

Boeddha revolutionair en een tikkeltje socialistisch
Economisch gezien is het oorspronkelijk boeddhisme dus niet socialistisch te noemen. Boeddha heeft zich volgens de sutra’s zelfs positief uitgelaten over welvaart en rijkdom en aangegeven hoe dat in stand kan worden gehouden, namelijk door er positieve werken mee te doen, royaal te zijn en er in wijsheid mee om te gaan. Wel was Boeddha van mening dat alle mensen in wezen gelijk waren en de een niet belangrijker dan de ander. Gelijkheid is echter ook het uitgangspunt van het liberalisme.
In India werd Boeddha echt gezien als wat we nu een revolutionair zouden noemen, vooral omdat hij fel tegen het heersende kastenstelsel was. Maar hij had ook veel machthebbers als zijn beschermheren en –vrouwen. Wanneer mensen toetraden tot de orde en monnik of non werden, gold hun afkomst en kaste op geen enkele wijze meer. Een van de redenen dat het boeddhisme in India niet stand heeft gehouden ligt mogelijk juist in die afwijzing van het heersende kastenstelsel. Het kastenstelsel lijkt in het bloed van de Indiërs te zitten, want hoewel het officieel al zo’n 60 jaar geleden door de regering is afgeschaft, lijkt het in de dagelijkse praktijk nog altijd springlevend.

De socialistische, liberale en altruïstische economie
Natuurlijk valt er over dit thema een dik boek te schrijven, maar heel in het kort zou je kunnen zeggen dat de overeenkomst is dat beide ideologieën de wereld willen verbeteren. Marx schreef ook over geluk en beoogde met zijn theorie meer mensen gelukkig te maken, maar de focus in het socialisme is helemaal komen te liggen op een betere verdeling van materiële welvaart en het thema geluk staat noch bij liberalen, noch bij socialisten op de politieke agenda.
Het socialisme legt dus de nadruk op de verdeling van materiële welvaart en de liberalen streven naar vrijheid. Beiden zijn belangrijke voorwaarden voor geluk, maar moeten niet verward worden met geluk zelf. Het een is het middel en het ander het doel. Zowel in socialisme als in het liberalisme zijn ze teveel gaan focussen op de weg en hebben ze het doel geheel uit het oog verloren. Tijd voor politieke bezinning.
Het boeddhisme legt daarentegen grote nadruk op individuele verantwoordelijkheid en gaat uit van het idee dat duurzaam geluk alleen door opvoeding, onderwijs en vooral geestelijke ontwikkeling is te verwerven. In de nieuwe altruïstische economie wordt in eerste plaats gestuurd op het geluk van mensen en wordt gefocust op het Bruto Nationaal Geluk. Zie ook het artikel in ZenActueel van vorige week vrijdag. Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft al een mooie brochure geschreven met als titel Sturen op geluk, nu de politiek nog.

Joost Zwagerman en zen

Rients Ritskes, Zen.nl Nederland. Een geniaal schrijver en boeiend verteller is niet meer onder ons. In zijn laatste, deze week verschenen boek ‘De stilte van het licht’ schrijft hij over het Nirvana en eerder heeft hij ook het woord zen wel laten vallen. Zijn heil zocht hij in kennis en kunst. Eerst was het de kennis waarin hij hoopte het antwoord op het leven te krijgen. Zijn boek dat in 2012 verschijnt, krijgt niet voor niets de titel Kennis is geluk. En op 6 december van datzelfde jaar doet hij verslag van zijn zoektocht naar kennis in het inmiddels beroemde en openhartige interview in De Wereld Draait Door.

Hij geeft daar ruiterlijk toe dat de rijen dikke boeken die hij las over depressie hem niet hielpen in zijn strijd tegen zijn eigen depressies. Hij had daar wel op gehoopt, maar het vele lezen mocht niet baten. Uit hetzelfde interview valt op te maken dat psychologen en psychiaters hem er toen weer tijdelijk bovenop hebben gekregen. Maar de angst dat hij net als zijn vader een einde aan zijn leven zou willen maken bleef en zo ging zijn zoektocht naar de oplossing door.
Hij leek die oplossing daarna nog meer als ervoor te zoeken in de kunst. In het donkerst van zijn denken ging hij het licht zoeken bij de meester van het licht, de schilder Vermeer. Als niets hem meer kan raken, boodschappen doen een opgave is en de stapel post hem aanvliegt, ’moet ik nog wel ontvankelijk zijn voor het aller mooiste’ en hij geniet dan gelukkig nog even van het betoverende licht van Vermeer. Hij vindt troost maar niet voor lang.
Hij beschrijft in het interview prachtig hoe Vermeer het antwoord geeft op zijn problemen, maar hij is op dat moment niet meer in staat dat antwoord te pakken. Hij zegt dat Vermeer in dit schilderij een ode brengt aan de heiligheid van het alledaagse leven. Hij gelooft in die heiligheid van het alledaagse leven, maar is niet bij machte het te herkennen in zijn eigen stapel post of het doen van boodschappen. Dichter K. Schippers wordt ergens mooi geciteerd: 'Joost Zwagerman komt heel dicht bij de onbereikbaarheid van het nabije.'
Intellectueel begreep hij zen misschien wel als geen ander, maar de toepassing ervan in het dagelijks leven was voor hem ongrijpbaar. Ter illustratie hier een citaat uit ‘De stilte van het licht’:
Het witste wit is transparant en belichaamt misschien het helderst mogelijke licht. Dankzij het licht, dat zelf niet zichtbaar is, kunnen we ‘alles’ zien. In het hart van het zwart bevindt zich vervolgens de absolute stilte van de dood. Het is het gevreesde Niets van gene zijde. Eeuwige verduistering. In het hart van het wit – en hier worden dan toch geluk en de vreugde ontsloten waarnaar het witste wit reikt – bevindt zich de absolute stilte van het leven. Het is het gebenedijde Niets van het hier en nu. Eeuwige verlichting. Nirwana.

Waartoe inspireert
ZENMONKEY jou deze week?
Post it on Facebook!

Filmopnames voor online-cursus geslaagd

Om meer mensen in de gelegenheid te stellen om op serieuze wijze kennis te maken met zenmeditatie, zijn we bezig met het ontwikkelen van een online introductiecursus. De basis van de online cursus is het boek Leer denken wat je wilt denken van Rients en hij zal zelf middels instructievideo's de cursisten inwijden in de geheimen van effectieve meditatie.
Dankzij de positieve reacties op de oproep in ZenActueel van 14 augustus konden we afgelopen dinsdag met een diverse groep mensen bij elkaar komen voor de opnames. Behalve een leerzame dag voor de deelnemers leverde het een voor de Nijmeegse zendo ongebruikelijk tafereel vol video-apparatuur op. Wil je ook op de hoogte gehouden worden van de online introductiecursus zen? Stuur een mailtje naar: misha@zen.nl.

Bonsai in de zendo

Tijdens de Zendoweek bij was er bij Zen.nl Nijmegen een bonsai van wel 50 jaar oud te gast, van cursist Han Maassen. Uit de vele enthousiaste reacties van de deelnemers bleek dat de kleine boom voor veel bewondering en extra inspiratie zorgde tijdens het intensieve programma.

Uit de Zen.nl-Facebookgroep